در حالی که مصرف غذا برای عملکرد مناسب جسم و روح حیاتی است، بسیاری از غذاهایی که امروزه در دسترس و مورد توجه دانش‌آموزان هستند، نا سالم‌اند و تغذیه بد کودکان در واقع مانع از توانایی آنها برای یادگیری می‌شوند. این مواد غذایی مملو از قندها، کافئین، مواد شیمیایی و سدیم می‌باشند. زمانی که بچه‌ها بیش از حد از این غذاها استفاده می‌کنند، احتمالا علائمی همچون خستگی، عدم تمرکز، پریشانی، بیش‌فعالی  و کم‌حوصلگی در بچه‌ها ظاهر شود– که نه تنها بر نمرات و عملکرد دانش آموزان تأثیر می‌گذارد، بلکه در رفتار و خلق و خوی آنها نیز بروز می‌کند.

به گفته انجمن علوم اعصاب و مطالعات اخیری که انجام شده، نشان داده شده است که رژیم‌های غذایی با سطوح بالای چربی‌های اشباع شده، یادگیری و حافظه را مختل می‌کند. متأسفانه، غذاهای دارای چربی‌های اشباع شده اغلب ارزان‌ترین و در دسترس‌ترین غذاها در مدارس هستند. چیپس، پفک، انواع ساندویچ و… به صورت کاذب بچه‌ها را سیر می‌کنند و در نهایت قدرت مغز آنها را قبل از بازگشتن به کلاس کاهش می‌دهند.

یکی از نظریه‌هایی که ارتباط بین تاثیرچربی‌های اشباع شده بر قدرت مغز را توضیح می‌دهد، وجود گلوکز و قند در غذاهای پرچرب است. اساساً، گلوکز از کربوهیدرات‌ها به دست می‌آید و وجود آن برای داشتن میزان کافی انرژی برای فعالیت‌های حیاتی ضروری است. غذاهایی که گلوکز بسیار بالایی دارند باعث کاهش سطح انرژی بدن می‌شوند. با مصرف گلوکز، بدن انسولین ترشح می‌کند تا مواد غذایی که تازه وارد بدن شده‌اند را پردازش کند. به طور معمول، پس از یک وعده غذایی سالم، سطح گلوکز باید کمی افزایش یابد و بدن باید پس از تغذیه‌ی کافی احساس انرژی کند.

با این حال، امروزه، کودکان و بزرگسالان با رژیم‌های غذایی با گلوکز بالا، پس از غذا دچار کرختی و سستی در بدن می‌شوند. میزان گلوکز وارد شده به بدن در این غذاها به قدری بالاست که بدن هنگام پردازش و هضم  تمام غذا انرژی خود را از دست داده و بی‌حال می‌شود. وعده‌های غذایی محبوب برای بچه ها اغلب شامل انواع غذا با نان‌های سفید از جمله ساندویچ‌ها، غذاهای سرخ شده، شیرینی‌ها و نوشابه‌های گازدار است. همه این غذایی‌های پرکالری منجر به افت شدید انرژی، تمرکز و عملکرد ذهنی می شود. رژیم غذایی که همیشه دارای میزان زیاد از گلوکز باشند، می‌تواند به کلیه‌ها، چشم‌ها، رگ‌های خونی و اعصاب آسیب برساند. علاوه بر عوارضی که بیان شد و همگی جز عوارض جانبی بسیار جدی هستند، گلوکز بالا همچنین باعث تحریک پذیری، بی حالی و عدم تمرکز می شود.

امروزه تخمین زده می‌شود که از هر سه کودک یک نفر اضافه وزن دارد. در کمال تعجب، باید گفت که کودکان دارای اضافه وزن و کم وزن ممکن است به عنوان کودکان دارای سوء تغذیه در نظر گرفته شوند. بله درست خواندید، حتی کودکان دارای اضافه وزن هم دچار سوتغذیه می‌شوند. عدم دریافت غذای مناسب و سالم نیز به عنوان سوتغذیه در نظر گرفته می‌شود، و این عبارت به معنای کمبود غذا نیست. سوء تغذیه نشان دهنده کمبود مواد مغذی در بدن است که می‌تواند به علت دریافت مواد ناسالم و یا عدم داشتن تغذیه مناسب اتفاق بیفتد.

بنابراین، در حالی که اکثر کودکان امروزی ممکن است مقدار زیادی کالری از طریق غذا دریافت کنند، ولی ممکن است هیچگونه ویتامین، مواد مغذی و مواد معدنی ضروری را از طریق این غذاها وارد بدن کنند. به گفته مری گاوین از بنیاد Nemours، کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی منجر به بروز عوارض جانبی می‌شود. گزارش‌ها و تحقیقات حاکی از آن است که کودکانی که دارای رژیم غذایی نامناسب و ناسالم هستند، مشکلات بیشتری در زمینه سلامت، یادگیری تحصیلی و رفتار روانی-اجتماعی دارند.

سوءتغذیه در دراز مدت می تواند منجر به مشکلات عصبی در مغز شود، که می‌تواند بر پاسخ‌های عاطفی کودک، واکنش به استرس، یادگیری و سایر عکس‌العمل‌های بدن تأثیر بگذارد. در یک مطالعه، محققان کشف کردند که «کودکان بدغذا، در بینایی، مهارت‌های حرکتی ظریف، مهارت‌های زبانی و مهارت‌های شخصی-اجتماعی دچار اختلال هستند و با تاخیر واکنش نشان می‌دهند». همچنین محققان زمانی که نتیجه تست ۱/۳ از نوجوانان مورد بررسی در یک مطالعه که دارای عادات غذایی نامناسب بودند را بررسی کردند، متوجه شدند که این نوجوانان دارای بیماری‌های مزمن و عدم موفقیت در تحصیل هستند. در حالی که غذاها اغلب به راحتی برای بچه ها در دسترس هستند، همین غذاها نیز می‌توانند مانع از رشد آنها شوند. نه تنها ثابت شده است که غذاهای ناسالم بر موفقیت تحصیلی تاثیر می‌گذارد، بلکه تحقیقات همچنین ثابت می‌کند که رژیم غذایی نامناسب بر نگرش و رفتار کودک چه در مدرسه و چه در خارج از مدرسه تأثیر می‌گذارد.

با نگرانی گسترده در مورد عملکرد و سلامت دانش آموزان، طرحی به نام “برنامه تغذیه سالم” در مدارس دولتی و خصوصی در بسیاری از کشورها اجرا می‌شود. این برنامه با بررسی سیستم‌ها، خط‌‌‌مشی‌ها، وعده‌های غذایی دانش‌آموزان، آموزش بهداشت و برنامه‌های مدرسه، اقدامات مشخصی را برای ایجاد محیط‌های سالم‌تر در مدارس ایجاد می‌کند.

با اجرای این برنامه، بسیاری از مدارس غذاهای فست فود، خوراکی‌های فراوری شده از جمله چیپس و پفک را ممنوع می‌کنند. در عوض، مسئولین مدارس نان، میوه‌ها، سبزیجات، سالاد و پروتئین‌های بدون چربی و غلات کامل را در بوفه‌های مدرسه اضافه کردند. از آنجایی که غذاهای طبیعی و بدون مواد نگه‌دارنده میزان گلوکز و قند کمتری را دارند، بچه‌ها مجبور به خوردن غذاهای سالم می‌شوند که خوردن این غذاها باعث ایجاد انرژی بیشتر، بی‌حالی کمتر و توانایی تمرکز بیشتری می‌شود. علاوه بر این، اجرای “برنامه تغذیه سالم” نیز ممکن است سبب ایجاد نظم بیشتر و خشونت کمتر در بین دانش‌آموزان شود و در نهایت بهبود عملکرد دانش‌آموزان از جمله بهبود نمرات، موارد کمتر ترک تحصیل، اخراج، مصرف مواد مخدر، اسلحه و دعوا را در پی داشته باشد. 

برای ترویج تغذیه سالم و عملکرد درست و حداکثر مغز در خارج از مدرسه، والدین باید هر ۳ تا ۴ ساعت یکبار وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌های کوچک‌تری را برای فرزندانشان فراهم کنند. گزارش‌ها نشان می دهد که پس از سی دقیقه از خوردن آخرین وعده ، احساس خستگی و استرس در کودکان کاهش می‌یابد. دریافت قند سالم در کودکان انرژی آنها را افزایش داده و تمرکز آنها را بیشتر می‌کند.

 درادامه چند پیشنهاد برای تغذیه کودکان و تهیه وعده‌های مقوی مدرسه برای فرزندان شما داریم که با خوردن این موارد می‌توانند یادگیری و عملکرد مغز را در طول روز افزایش دهند.

وعده‌های غذایی و میان وعده‌های سالم باید شامل میوه ها و سبزیجات طبیعی، غلات کامل و پروتئین‌های بدون چربی مانند مرغ، ماهی، آجیل و تخم مرغ باشد. همچنین، برای دریافت برخی ویتامین‌ها یا مواد مغذی خاصی می‌توان ماده غذایی ویژه‌ای استفاده کرد. به عنوان مثال، برای بهبود حافظه، افراد باید غذاهای غنی از لسیتین مانند بادام زمینی، دانه های سویا و جوانه گندم را میل کنند. برای دریافت پتاسیم که به افزایش انرژی و عملکرد مغز کمک می‌کند، می‌توانید از پرتقال، موز، زردآلو، آووکادو، خربزه، هلو و شلیل استفاده کنید. در نتیجه پرهیز از خوردن غذاهای فرآوری شده و گنجاندن غذای طبیعی در رژیم غذایی روزانه، رفتار و قدرت مغزافزایش می‌دهد.